Zmiany w VAT i system kaucyjny od 2025 roku

Rok 2025 przynosi w Polsce rewolucję w gospodarce odpadami w postaci systemu kaucyjnego. Nowe przepisy, które weszły w życie 1 stycznia 2025 roku, wprowadzają obowiązek doliczania kaucji do ceny napojów w określonych opakowaniach. Kaucje te mają być zwracane konsumentom po oddaniu opakowań do wyznaczonych punktów. Zmiany te wpłynęły również na regulacje w zakresie podatku VAT, co wymaga od przedsiębiorców dostosowania się do nowych zasad rozliczeń.

Poniżej szczegółowo omawiamy, jak nowe regulacje dotyczące VAT funkcjonują w systemie kaucyjnym oraz co oznaczają dla wprowadzających produkty w opakowaniach i podmiotów reprezentujących.

Czym jest system kaucyjny?

System kaucyjny obejmuje wybrane rodzaje opakowań na napoje:

• Butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów,
• Puszki metalowe o pojemności do 1 litra,
• Butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.

W cenie tych produktów doliczana jest kaucja, która zostaje zwrócona konsumentowi po oddaniu opakowania w odpowiednie miejsce, np. do punktu zbiórki lub automatu recyklingowego. System ma na celu poprawę gospodarki odpadami i zwiększenie poziomu recyklingu w Polsce.

Zmiany w VAT związane z systemem kaucyjnym

1. Wyłączenie kaucji z podstawy opodatkowania VAT

Zgodnie z nowymi przepisami, kaucja doliczana do ceny opakowań objętych systemem kaucyjnym nie jest wliczana do podstawy opodatkowania VAT. Oznacza to, że VAT będzie naliczany wyłącznie od ceny samego produktu, bez uwzględnienia wartości kaucji.

Przykład:

• Cena napoju w plastikowej butelce: 4,00 zł,
• Kaucja za opakowanie: 0,50 zł.
  Podstawa opodatkowania VAT wynosi 4,00 zł, a nie 4,50 zł.

2. Podwyższenie podstawy opodatkowania w przypadku niezwrócenia opakowań

Jeśli opakowania lub odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym nie zostaną zwrócone do podmiotu reprezentującego, przedsiębiorca wprowadzający produkty będzie musiał podwyższyć podstawę opodatkowania VAT o różnicę pomiędzy:

• Wartością kaucji za wprowadzone do obrotu opakowania, a
• Wartością kaucji za zwrócone opakowania.

Rozliczenie tej różnicy:

• Podwyższenia podstawy opodatkowania należy dokonać w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy kolejnego roku.
• VAT od tej różnicy będzie liczony metodą „w stu”, co oznacza, że podatek jest już zawarty w kwocie różnicy.

Przykład:
Przedsiębiorca wprowadził do obrotu w 2025 roku 10 000 butelek z kaucją o wartości 0,50 zł każda (łącznie 5 000 zł). Zwrócono 8 000 butelek (4 000 zł). Różnica wynosi 1 000 zł i od tej kwoty należy naliczyć VAT w deklaracji za pierwszy okres 2026 roku.

3. Rozliczanie nadwyżki zwróconych kaucji

Jeśli wartość kaucji za zwrócone opakowania przekroczy wartość kaucji za wprowadzone do obrotu opakowania, przedsiębiorca może uwzględnić tę nadwyżkę w rozliczeniach VAT:

• W kolejnym roku,
• Lub w latach następujących po kolejnym roku, jeśli w kolejnym roku wystąpi analogiczna nadwyżka.

Przykład:
W 2025 roku wartość zwróconych kaucji przewyższa wartość pobranych kaucji o 500 zł. Przedsiębiorca może uwzględnić tę różnicę w rozliczeniu VAT za 2026 rok lub kolejny rok, jeśli nadal będzie występować nadwyżka.

4. Podmioty reprezentujące jako płatnicy VAT

W systemie kaucyjnym główną rolę płatnika VAT pełnią podmioty reprezentujące (operatorzy systemu kaucyjnego). Ich obowiązki obejmują:

• Obliczanie i wpłacanie VAT od różnicy w wartości kaucji,
• Rozliczanie VAT za cały rok w terminie do końca miesiąca następującego po roku rozliczeniowym.

5. Obowiązek prowadzenia ewidencji

Przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach oraz podmioty reprezentujące muszą prowadzić szczegółową ewidencję w postaci elektronicznej.

Zakres danych w ewidencji:

1. Liczba i rodzaje opakowań wprowadzonych do obrotu.
2. Wartość pobranej kaucji za każde opakowanie.
3. Liczba i rodzaje opakowań zwróconych do podmiotu reprezentującego.
4. Wartość zwróconej kaucji.

Obowiązki dotyczące ewidencji:

• Udostępnianie ewidencji na żądanie organów podatkowych.
• Przechowywanie danych przez 5 lat od zakończenia roku, którego dotyczą.

Co nowe zasady oznaczają dla przedsiębiorców?

1. Większa złożoność rozliczeń VAT

Przedsiębiorcy muszą dostosować swoje systemy księgowe i ewidencyjne do nowych wymogów, co wiąże się z koniecznością rejestrowania każdej transakcji związanej z kaucją.

2. Dodatkowe obciążenia administracyjne

Nowe obowiązki, takie jak prowadzenie szczegółowej ewidencji czy rozliczanie różnic w wartościach kaucji, wymagają zwiększonego nakładu pracy administracyjnej.

3. Możliwość nadpłat VAT

W przypadku nadwyżki zwróconych kaucji przedsiębiorcy mogą zmniejszyć podstawę opodatkowania VAT w kolejnych latach, co może pozytywnie wpłynąć na ich rozliczenia podatkowe.

Jak przygotować się do zmian?

1. Zaktualizuj systemy księgowe:
   Zapewnij, że Twoje systemy mogą rejestrować dane dotyczące opakowań i kaucji zgodnie z nowymi wymogami.
2. Prowadź szczegółową ewidencję:
   Rejestruj każdy etap obrotu opakowaniami objętymi systemem kaucyjnym, aby móc prawidłowo rozliczyć różnice w wartościach kaucji.
3. Szkol pracowników:
   Zapewnij, że personel odpowiedzialny za rozliczenia VAT jest świadomy nowych przepisów i potrafi je stosować w praktyce.
4. Konsultuj się z doradcą podatkowym:
   Wprowadzenie systemu kaucyjnego może generować skomplikowane sytuacje podatkowe. Ekspert pomoże uniknąć błędów i zoptymalizować proces rozliczeń.

Podsumowanie – kluczowe zmiany w VAT związane z systemem kaucyjnym

1. Kaucja nie jest wliczana do podstawy opodatkowania VAT.
2. Niezwrócone opakowania zwiększają podstawę opodatkowania w deklaracji za kolejny rok.
3. Podmioty reprezentujące są odpowiedzialne za rozliczanie VAT od różnic w wartościach kaucji.
4. Obowiązek prowadzenia szczegółowej ewidencji obejmującej wprowadzone i zwrócone opakowania.

Podstawy prawne:

• Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. poz. 1852),
• Ustawa nowelizująca z dnia 21 listopada 2024 r.

Twoje podatki – nasza pasja! 😊